Grip Aşısı Yaptırmalı Mı?
Aşılar ve aşı yaptırma son zamanlarda önemli spekülasyon konusu ve bilgi kirliliği alanlarından birisidir. Sağlık alanında da ticari kaygılar çoğu kere sağlık kaygılarının önüne geçmektedir ve aşıların mutlaka yapılması gerektiği, özellikle konumuz olan grip aşısının çok önemli olduğu konusunda yaygın bir görüş ve baskıya rağmen aşı konusunda ciddi kaygıları olan bir kesimde mevcuttur. Konuyu doğru anlamak basit birkaç temel bilgiyi bilmekle mümkün olacaktır.
Grip üst solunum yollarında influenza A, B, ve C grubu virüslerin yaptığı ve çok büyük oranda selim seyirli bir enfeksiyon olmakla birlikte, özellikle vücut direnci düşük risk gruplarında önemli hayati risklerle de seyredebilecek bir hastalıktır.
İnfluenza A virüsleri taşıdıkları iki ana antijenik yapıya göre H1, H2, H3 ve N1, N2 alt sınıflarında gruplanırlar. Bu grup virüsler kuş, domuz gibi hayvanları da enfekte edebilmektedir. Kuş gribi, domuz gribi gibi tanımlama ve yanlış algılamalarda buradan kaynaklanmaktadır. Maalesef ki kuş gribi korkusuyla milyonlarca kanatlı hayvanımız bu nedenle itlaf edilmiştir bir zamanlar. Yine domuz gribi korkusu yayılarak domuz gribi aşısına önemli miktarlarda paralar harcanmıştır.
Tüm virüslerde olduğu gibi grip virüsleri de her salgın sırasında genetik yapılarını değiştirebildiklerinden tüm grip virüslerine yüzde yüz etkili aşı geliştirmek teknik olarak mümkün değildir. Yani aşı olsanız bile grip olma ihtimaliniz mevcuttur.
İnfluenza B gribi ise İnfluenza A enfeksiyonlarına göre daha hafif gidişli olup çocuk yaş gruplarında sıktır. İnfluenza C virus enfeksiyonları ise az sıklıkta görülür. Epidemilere yol açmaz ve çoğu olguda subklinik olarak gider.
Grip hastalığı çoğu kere birkaç gün süren bir üst solunum yolları enfeksiyonu tablosu ile seyretmekle birlikte seyrek olarak bir takım sorunlarla da sonuçlanabilir. En sık olarak görülen alt solunum yolları enfeksiyonu bazen viral ve bazende fırsatçı bakterilerin eklenmesi ile ortaya çıkan zatürre tablolarıdır. Yaşlı, diyabetik ve başka risk faktörü olan hastalarda zatürre tablosu ölümcül olabilmektedir.
İnfluenzaya karşı bağışıklama amacıyla kullanılan aşılar başlıca iki gruptur. İnaktif virüs aşıları ve hastalık yapma gücü zayıflatılmış canlı virüslerin kullanıldığı aktif aşılar. Bizim ülkemizde kullanılan aşılar daha çok ölü virüslerle yapılan inaktif aşılardır. Her yıl mevsimsel grip virüsü değişebildiğinden o yıl uygulanacak grip aşısının içeriği Dünya Sağlık Örgütü tarafından bir yıl önce salgın yapan virüs tiplerinin belirlenmesi ile geliştirilmektedir ve aşı ancak yapıldığı sezon için etkili olmaktadır. Koruyucu etki aşı uygulamasından iki hafta sonra başlayacağı için uygun aşılama zamanı da Ekim ve Kasım ayları olarak tavsiye edilmektedir. Koruyucu etki 6-8 ay sürmektedir.
Grip aşısı sonrası %15-20 oranında aşı yerinde ağrı, kızarıklık, şişlik oluşabilir. Diğer yan etkiler ise son derece nadir olarak nitelense de % 1 civarındadır ve ateş halsizlik karın ağrıları olabilir. Aşıya bağlı olarak alerjik reaksiyonlar çok nadir olmakla birlikte mümkündür ve hatta ölümcül alerjik reaksiyonlar olabilir.
Grip aşısı sonrası grip hastalığının görülme ihtimali sıfır değildir ve yukarıda saydığımız nedenlerden dolayı kişi yine de grip olabilir. Ancak inaktif virüs kullanıldığından aşıya bağlı grip hastalığı oluşamaz.
Aşı herkese yapılabilecek olmakla birlikte; 6 aylıktan küçük çocuklara, gebeliğin ilk üç ayında, ciddi yumurta allerjisi olanlara ve ilaç yada başka bir maddeye karşı aşırı hassasiyeti olduğu bilinenlere uygulanmamalıdır.
Aşı yapılması özellikle tavsiye edilebilecek olanlar;
- 65 yaşın üstündekiler,
- Kronik hastalığı olan ve bakım evlerinde veya rehabilitasyon merkezlerinde toplu yaşayan insanlar,
- Astım, KOAH, kanser, kronik kalp ve akciğer hastalığı gibi hastalığı olup enfeksiyondan korunması gereken hastalar,
- Diyabet, böbrek yetmezliği, çeşitli kan hastalıkları gibi kronik hastalıkları bulunanlar,
- Yabancı ülkeye seyahat planlayanlar ve daha birkaç özel durumda kişilerin aşılanması tavsiye edilmektedir.
Tüm bu bilgilerin ışığında aşı yapıp yapmama konusunu bireysel olarak değerlendirmek uygun olacaktır. Aşı hakkında insanların en sık bilgi aldığı kaynak doktorlar yada sağlık personeli iken aşı yaptırıp yaptırmama kararında en etkili faktörün medya olduğu açıktır. Bu nedenle medyada çıkan haberlerin ve sağlıkla ilgili bilgilendirmelerin ilgili uzmanlarca doğru ve kaygı giderici bir şekilde sunulması önemlidir. Bizim görüşümüz risk grupları dışında aşı yaptırmasak da sorun olmayacağı yönündedir. Hatta kişinin enfeksiyon geçirip doğal olarak bağışıklanmasının bağışıklık sistemimiz açısından daha uygun olduğu düşünülebilir. Grip aşıları ne söylendiği gibi yüzde yüz masum nede Yüzde yüz koruyucudur. Aşı yaptırıp yaptırmama kararı kişiye özel olduğundan mutlaka bir hekime danışılmalı bireysel risk ve korunma başarısı değerlendirildikten sonra sağlıklı ve doğru bir karar verilmelidir.
Aşılar her zaman tam teşekküllü sağlık merkezlerinde veya hekim kontrolünde uygulanmalıdır.
